Tongschar
Tongschar (Microstomus kitt) is een zeewaterplatvis, die zich tussen de Noordzeetong en pladijs situeert. Hoewel zijn naam anders doet vermoeden, behoort de tongschar niet tot de familie van de tongen (Soleidae), maar tot die van de schollen (Pleuronectidae).
Het visvlees van de tongschar is mooi wit en lijkt qua smaak op dat van de Noordzeetong, maar is iets zachter en smeuïger van textuur. Tongschar is dan ook een uitstekend alternatief voor de vaak duurdere Noordzeetong.
Net als bij tong en pladijs zitten de beide ogen van de tongschar aan de rechterzijde van het ovale lichaam. Kenmerkend voor de tongschar zijn de kleine kop, de mond met vlezige lippen en een relatief groot achterlijf. De rug heeft een gemarmerd patroon, met vele kleurschakeringen van roodbruin, oranje en roze, met geelgroene plekken. Aan de linkerkant (de blinde zijde) is de tongschar wit.
Tongschar uit de IJslandse wateren heeft een iets donkerder kleur dan tongschar uit de Noordzee, vanwege de donkere lavabodem van de wateren rond IJsland. IJslandse tongschar is groter en dikker dan gemiddeld en is daardoor steviger van textuur.
Qua vorm lijkt de tongschar nog het meest op de schar (Limanda limanda), maar hij heeft een gladder en slijmiger vel. De zijlijn heeft ter hoogte van de borstvin een zeer lichte kromming.
Tongschar is een bodemvis die vooral plaatsen opzoekt met steenachtige en grindbodems. Hij komt voor op diepten van 10 tot 200 meter.
Hij heeft een groot verspreidingsgebied in de Noordoostelijke Atlantische Oceaan, van de Barentszzee en de wateren rond IJsland tot het noorden van de Golf van Biskaje. De grootste populaties zijn te vinden in de Noordzee en de wateren rond de Britse Eilanden.
Tongschar is een traag groeiende vis: de mannetjes zijn na 3 jaar zo’n 15 cm groot, de vrouwtjes 25 cm. Op een leeftijd van ca. 4 jaar zijn ze geslachtsrijp: mannetjes bereiken geslachtsrijpheid vanaf 17 cm, vrouwtjes vanaf 24 cm. De meeste vissen meten tussen de 25 en 40 cm wanneer ze in het net belanden, maar ze kunnen tot 65 cm groot en zo’n 3 kg zwaar worden. De hoogste geregistreerde leeftijd is 23 jaar.
Tongschar eet vooral ongewervelde dieren zoals wormen en weekdieren; ze eten dus geen andere vissen. Borstelwormen zijn hun favoriete voer.
Tongschar is het hele jaar door verkrijgbaar, maar is op zijn best van augustus/september tot maart/april.
Voortplanting
Het paaiseizoen van de tongschar loopt van april tot juli, met een piek in de eerste helft van deze periode. Om zoveel mogelijk individuen de kans te geven om hun eieren succesvol af te zetten, dient de visserijdruk in de paaiperiode teruggenomen te worden. Bovendien zijn de vissen tijdens de paaiperiode magerder – en daardoor minder interessant zowel qua vangst als qua smaak – omdat ze tijdens deze periode veel energie nodig hebben voor de voortplanting, en dus minder hebben voor het aanmaken en onderhouden van andere weefsels (waaronder het visvlees).
Tongschar paait op een diepte van 50-150 meter. De eieren en larven leven eerst vrij zwevend in het water. Bij een lengte van 15-20 mm gaat de jonge tongschar naar de bodem.
Tongschar – schar – schartong: wie is wie?
Tongschar is niet hetzelfde als schar: schar (Limanda limanda) is een stuk kleiner – meestal 20-30 cm – en wordt maximaal ca. 40 cm. Schar is vooral in de kuststreken te vinden en wordt in het binnenland niet zo vaak verkocht. Hier vindt u meer uitgebreide informatie over de schar.
Schartong (Lepidorhombus spp.) behoort tot de tarbottenfamilie en heeft zijn ogen op de linkerkant staan. In tegenstelling tot de tongschar, heeft de scharton een grote kop – met grote ogen en een grote mond – en een grote bocht in de zijlijn. De huid van de schartong is – net als die van de schar – ruwer dan die van de tongschar: je voelt meer ‘weerstand’ als de op de bruine kant van de staart naar de kop wrijft. Meer informatie over de schartong vindt u in de rubriek ‘Wist u dat?’
Hieronder foto’s van de drie vissoorten met ‘schar’ in hun naam:
Vangst, aanvoer en consumptie
Het beheer van de visserij op tongschar valt onder de Europese Regelgeving die de TAC (Total Allowable Catch) bepaalt. De Europese Commissie beslist op basis van wetenschappelijke adviezen waar, wanneer en hoeveel er gevangen mag worden.
Uit onderzoek blijkt dat de populatie niet overbevist wordt. De Europese bestanden lijken in goede staat met een toename van de biomassa van meer dan 50% in de periode 2002-2012. De soort komt niet voor op de ‘red list’ van de IUCN van bedreigde diersoorten. De tongschar is dan ook eerder bijvangst van de visserij op tong en schol.
Het Verenigd Koninkrijk is de grootste producent van tongschar in Europa: ruim 60% van de Europese TAC wordt in Britse havens aangeland. In België stond de tongschar in 2015 met een aanvoer van 705 ton op de zesde plaats van de meest aangevoerde vissoorten in de Vlaamse visveilingen.
Vanuit IJsland is er een hoogkwalitatieve aanvoer van tongschar, die gekenmerkt wordt door zijn grotere afmetingen: de vis is groter en dikker dan gemiddeld, en heeft daardoor ook steviger vlees.
Net zoals bij de Noordzeetong kan ook bij de tongschar de prijs sterk fluctueren, afhankelijk van de aangevoerde hoeveelheden, kwaliteit en sortering. Tongschar wordt vaak als goedkoper alternatief voor Noordzeetong gebruikt.
Tongschar: Vis van het Jaar 2016
Een gezond visbestand is ook een belangrijk criterium bij de verkiezing van de Vis van het Jaar, een initiatief van de VLAM samen met de Vlaamse visserijsector en gesteund op advies van het ILVO met als doel meer aandacht te creëren voor minder bekende vissoorten. In 2016 is de tongschar met deze ‘eretitel’ bekroond.
Daarnaast zijn ook de culinaire kwaliteiten van de vis een belangrijk aspect bij deze verkiezing. De tongschar is een bijzonder lekkere vis, die echter in 2015 door maar 2,2% van de Belgische huishoudens thuis gegeten wordt. De verkiezing tot Vis van het Jaar plaatst deze vissoort, die het verdient om vaker op tafel te komen, extra in de kijker.
De tongschar werd al tweemaal eerder tot Vis van het Jaar verkozen: in 1997 en 2008. Het gebeurt wel vaker dat bepaalde vissoorten meer dan eens Vis van het Jaar worden. Dit helpt om die vissoorten opnieuw vers in het geheugen van het publiek te brengen, omdat veel mensen snel teruggrijpen naar de meest bekende vissoorten.
In de keuken
Het visvlees van de tongschar kan vergeleken worden met dat van de Noordzeetong, hoewel het iets zachter en smeuïger is van structuur. Meestal wordt tongschar ontveld en in filets verkocht. Tongschar kan gebruikt worden voor vrijwel alle toepassingen en recepten waarvoor ook tong en pladijs gebruikt worden. De smaak van de tongschar is delicaat en kan gemakkelijk worden overvleugeld door sterkere smaken, dus pas op voor combinaties met te overheersende smaken.
De vis kan op veel verschillende manieren worden bereid: bakken, stomen, stoven, pocheren, grillen en frituren. Omwille van de wat zachtere structuur van het visvlees is enige aandacht nodig bij het pocheren.
Ter gelegenheid van de verkiezing tot Vis van het Jaar 2016 heeft de VLAM een vijftiental lekkere recepten met tongschar gepubliceerd: laat u inspireren! U vindt ze hier.
Kenmerkende voedingswaarden
Tongschar bevat slechts ca. 1% vet en is dus een magere vissoort. Net als andere magere vissoorten bevat tongschar veel waardevolle eiwitten (ca. 17 g per 100g) en is het een goede bron van diverse vitaminen en mineralen.
Een prima vissoort voor mensen die lekker, licht en gezond willen eten.
Wist u dat?
De andere namen van tongschar
Voor de tongschar bestaan verschillende namen, die lokaal gebruikt worden... (lees meer)
Hoe komt de tongschar aan zijn Engelse naam ‘lemon sole’?
In Groot-Brittannië, waar tongschar zeer geliefd is, heet deze lemon sole, letterlijk vertaald ‘citroentong’. Een verkeerde benaming, want ... (lees meer)
Schartong is beslist geen tongschar
Schartong (Lepidorhombus spp.) behoort niet tot de schollenfamilie, maar tot de tarbottenfamilie en heeft zijn ogen op de linkerkant staan ... (lees meer)
Informatie
Het beheer van de visserij op tongschar valt onder de Europese Regelgeving die de TAC (Total Allowable Catch) bepaalt. Uit onderzoek blijkt dat de populatie niet overbevist wordt.