Koolvis

Koolvis (Pollachius virens) is een straalvinnige zoutwatervis die tot de familie van de kabeljauwachtigen behoort. Koolvissen leven in grote scholen, zowel in het oosten als in het westen van de noordelijke Atlantische Oceaan.

Hun oostelijke verspreidingsgebied loopt van de Barentszzee en Spitsbergen tot aan de Golf van Biskaje en rond IJsland. Koolvis komt ook in de Noordzee voor. Aan de westkant van de Atlantische Oceaan komt koolvis zuidwestelijk van Groenland voor, en langs de Noordamerikaanse kust van de Hudsonbaai tot North Carolina. 

Koolvis map
Zwarte koolvis

 

Koolvis heeft een donkergroene tot zwarte rug – vandaar ook de naam ‘zwarte koolvis’ (Pollachius virens) - en dof zilverkleurige flanken en buik. Karakteristiek is de opvallende witte zijlijn op de flanken. De vis heeft net als alle kabeljauwachtigen drie rugvinnen (dorsale vinnen) en twee buikvinnen. De onderkaak van volwassen koolvissen steekt lichtjes uit ten opzichte van de bovenkaak, en heeft een piepklein kindraadje.

Witte pollak

 

 

In de handel wordt de naam koolvis ook wel gebruikt voor pollak (vlaswijting of witte pollak (Pollachius pollachius) en voor Alaska pollak (Theragra chalcogramma) uit de Stille Oceaan.
 

Koolvis kan tot 130 cm lang worden, maar gemiddeld meet een volwassen koolvis ca. 60 cm. Hij kan tot 25 jaar oud worden en een gewicht van ca. 32 kg bereiken.

Het voedsel van de koolvis bestaat hoofdzakelijk uit vis, zoals haringachtigen (sprot), zandspiering, kever, schaaldieren zoals garnalen, wijting en blauwe wijting.

Koolvis leeft in scholen en onderneemt lange tochten. In de zomer trekt de koolvis naar het noorden, waar hij dichter bij de kust blijft. Tijdens de wintermaanden trekt de koolvis naar het zuiden. Koolvis komt voor op diepten van 40 tot 350 m onder het wateroppervlak.

Koolvis

Voortplanting

Koolvis wordt relatief laat geslachtsrijp: op een leeftijd van 4 tot 7 jaar en bij een gewicht van 1,5 tot 2 kg. Koolvissen paaien van januari tot april, in het hele verspreidingsgebied, in water van 100-200 m diepte. De eitjes, die ca. 1 mm groot zijn, drijven zo’n 6-9 dagen in de bovenste 30 m van de open zee voordat ze uitkomen. De jonge koolvisjes zwemmen tijdens de zomer naar de kustgebieden en blijven 1 tot 2 jaar in het ondiepe water langs de kustlijnen. Ze eten dierlijk plankton en de eitjes en net uitgekomen visjes van andere vissoorten. Later, als ze 3 à 4 jaar oud zijn, trekken ze naar diepere gebieden in zee. De eerste drie jaar groeien koolvissen ca. 15 cm per jaar, de volgende drie jaar 10 cm per jaar. Wanneer ze 10-11 jaar oud zijn, bereiken ze een lengte van ca. 1 meter.

Vangst, aanvoer en consumptie

Koolvis is sinds zo’n 30 jaar – ondanks sterke schommelingen in de aanlandingen - commercieel erg belangrijk voor de Europese visserij, zowel wat betreft vangstvolume en omzet, als wat betreft de bevoorrading met vis van goede kwaliteit.

De visserij op koolvis wordt voornamelijk beoefend door sleepvisserijen (trawlers) die zowel verse als diepgevroren vis aanlanden.

Daarnaast is koolvis ook populair bij sportvissers.

Koolvis vangstmethode
Koolvis landen

In de jaren 1950-1970 visten Belgische vissers in de IJslandse wateren op o.a. koolvis. De aanvoer kon oplopen tot meer dan 3.000 ton per jaar. Deze activiteit viel echter stil toen IJsland zijn wateren afsloot voor vreemde vaartuigen. Nu vist geen enkele Belgische vissersboot nog doelgericht op koolvis.

De visserij kende zijn grootste vangstpieken in de jaren ’70 met historische vangstcijfers die in Europa meer dan 500.000 ton per jaar bedroegen.

Koolvis aanvoer

Duurzaamheid

Er zijn inmiddels 13 visserijen op koolvis MSC-gecertificeerd, en er zijn er nog twee in assessment voor MSC certificering. Op één na zijn dit allemaal visserijen in het noordoostelijk deel van de Atlantische Oceaan: Noorwegen, IJsland, Faroër, Denemarken, Duitsland, Frankrijk en UK/Schotland. 

In de keuken

Koolvis wordt niet altijd op waarde geschat en wordt vooral gebruikt in verwerkte producten zoals vissticks, fish cakes en andere gepaneerde witvisproducten. Deze miskenning van de kwaliteit van koolvis is onterecht, want het stevige visvlees heeft een volle smaak en is relatief voordelig ten opzichte van kabeljauw. De lekkere smaak van de vis krijgt hij door de vis en garnalen die op zijn menu staan. Vergeleken met kabeljauw heeft koolvis een wat grauwere, minder friswitte kleur die varieert naargelang de streek waar hij gevangen werd. De kleur wordt echter na verhitting crèmekleurig tot wit. Door vooraf wat citroensap over de visfilet te sprenkelen, wordt het visvlees ook bleker/witter van kleur.

Alle recepten en bereidingswijzen voor kabeljauw en schelvis kunnen zonder probleem ook worden toegepast op koolvis. 

Het visvlees van koolvis is iets zachter, droger en donkerder dan dan van kabeljauw.  Koolvis valt bij het bakken in de pan minder snel uit elkaar dan kabeljauw. De theorie zegt: ‘hoe vaster de vis, des te smakelijker hij is.’ Verse koolvis heeft zelfs een intensere smaak dan kabeljauw.

Koolvis kan worden gebakken, gestoofd, gekookt, gepocheerd, geroosterd, in de oven worden gebakken (eventueel in folie, ‘en papillote’) en gefrituurd.

Koolvis recept

 

Kenmerkende voedingswaarden

Koolvis bevat net als kabeljauw en schelvis veel hoogwaardig eiwit en weinig vet. Ideaal voor mensen die lekker, licht en gezond willen eten en graag meer vis eten. Door de zachte smaak is koolvis een toegankelijke vissoort voor iedereen. Koolvis is ook een goede bron van Omega-3 vetzuren (belangrijk voor hart en bloedvaten), vitamine B12, selenium, fosfor en kalium. 

 

Wist u dat?

Koolvis: in Duitsland ‘vermomd’ als zalm (Seelachs)

Officieel heeft de koolvis in Duitsland de naam Köhler. De naam Seelachs is een uitvinding van de visindustrie ... (lees meer)

Koolvis – recordhouder wat betreft het aantal namen

Er zijn in Groot-Brittannië maar liefst meer dan 140 namen bekend voor koolvis, meer dan ... (lees meer)

Hekserij of ‘the Blues’?

Saithe is afkomstig van een Oudnoors woord ‘seithr’: dit was de benaming voor jonge visjes (fry) van de kabeljauw: in het verleden ... (lees meer)

Informatie

Commerciële naam
Koolvis
Wetenschappelijke naam
Pollachius virens
Familie
Gadidae
Herkomst
Noordoosten van Atlantische Oceaan, IJsland, Noordzee en Faroër
Productiemethode
Trawlnetten, zegens, kieuwnetten en soortgelijke netten, haken en lijnen
Vangstseizoen
september tot en met maart
Beschikbaar als
Vers en diepvries
Beschikbare formaten
Filets, rugstukken
Duurzaamheidsinformatie

msc