Kayleigh Segaert

Kan plantaardige voeding vis vervangen?

Steeds meer mensen kiezen ervoor om plantaardig te eten. Het principe is om minder of geen dierlijke producten te consumeren of om ze toch zo vaak mogelijk te vervangen door granen, bonen, noten, groente en fruit.

Om deze trend beter te begrijpen, en om er als visproducent beter mee om te gaan, nodigden we Professor Bruno de Meulenaer uit, hoogleraar vakgroep Levensmiddelentechnologie, Voedselveiligheid en Gezondheid om Mowi Belgium wat toelichting te geven over de voedingswaarden van plantaardige proteïnen versus dat van vis.

Vis

Wanneer we de voedingswaarde van een voedingsbron zoals vis willen analyseren, kijken we naar de aanwezigheid van

  • Macronutriënten zoals de proteïnen en vetten;
  • Micronutriënten zoals jodium en selenium ;
  • Verschillende vitaminen : vitamine A,D,E en in water oplosbaar B3, B6, B12.

 

Plantaardige bronnen

De plantaardige voedingsbronnen, de “groenten in de brede zin”, moeten we in deelcategorieën belichten: enerzijds de “granen” en anderzijds de “peulvruchten”. Onder peulvruchten categoriseren we alle vormen van bonen, erwten, linzen en rijstsoorten.

De algemene nutritionele samenstelling van deze groentensoorten bevat:

  • Macronutriënten zoals proteïnen en vetten in sommige peulvruchten, maar ook zetmeel (in de granen en sommige peulvruchten), onverteerbare koolhydraten zoals oligosachariden (in peulvruchten) en polysachariden (in volkoren granen en peulvruchten);
  • Micronutriënten : vitaminen B1, B3 en B5 in volkoren granen en peulvruchten.

Daarnaast bevatten plantaardige proteïnebronnen anti-nutriënten, zoals phytaat (in volkoren granen en peulvruchten), lectine, anti-trypsine, anti-chymotrypsine elementen (in peulvruchten) en tannine (in volkoren granen en peulvruchten).

Voor deze bestanddelen geldt dat daarom de plantaardige voeding moet verhit of geweekt worden, al naar gelang de aard van de groente, om deze verteerbaar te maken.

Voedingswaarde op vlak van eiwitten van de verschillende voedselbronnen

Als we over de waarde van voedsel als eiwitbron spreken, onderscheiden we 3 verschillende aspecten:

  • De amino-acid samenstelling (de essentiële en niet-essentiële);
  • De verteerbaarheid bepaald door de proteïne structuur en de aanwezigheid van de anti-nutriënten;
  • De biobeschikbaarheid

De kwaliteit van proteïne wordt aan de hand van de DIAAS (Digestible Indispensible Amino Acid Score) bepaald. Deze maatstaf berekent de verhouding van het percentage nuttige eiwitten tegenover de dagelijkse behoefte aan eiwitten.

Wanneer we de DIAAS van verschillende groentetypes bekijken, merken we dat enkel aardappelen en soja* waardige eiwitbronnen zijn. Erwt, lupine, kool- en raapzaad komen in de buurt, maar net zoals bij de meeste groenten is er een aanvullende eiwitbron nodig om aan de dagelijkse behoefte te kunnen voldoen.

Ter vergelijking enkele cijfers van deze DIAAS

  • Gekookte eieren en zuivel : 130
  • Vlees en vis: 110-120
  • Soja: 100
  • Erwt: 75
  • Graan: 55

*Opmerking: soja wordt erg vaak gebruikt in vegetarische producten, maar is ook een bron van een oestrogeen. Voor een deel van de bevolking is dit niet altijd de meest evidente keuze.

Voedingswaarde op vlak van vetten van de verschillende voedselbronnen

Om een goede inschatting van de voedingswaarde van de verschillende voedingsbronnen te kennen moeten we ook de vetten bekijken met daarbij de

  • Vetzuursamenstelling
    • Verzadigd versus onverzadigde vetzuren
    • Enkelvoudig versus poly-onverzadigd vetzuren
  • In vet oplosbare vitaminen
    • Vitamine A
    • Vitamine D
    • Vitamine E
    • Vitamine K

Vetten in vis

Het is al meermaals aangetoond dat vis een rijke bron is van Omega-3 vetzuren EPA en DHA (afkomstig van algen, de basis van de maritieme voedselketen). Dit zijn onverzadigde vetzuren, in tegenstelling tot de verzadigde vetzuren die vooral in vlees te vinden zijn.

Deze essentiële vetzuren bevorderen de ontwikkeling en functionering van het centraal zenuwsysteem en zijn voornamelijk aanwezig in vette vis, zoals zalm.

Vetten in plantaardige voeding

Plantaardige voeding bevat eveneens onverzadigde vetzuren, net zoals vis. Daarom zijn plantaardige vetten in feite gezonder. Ze komen voor in zowel vaste als vloeibare toestand. De waarde is natuurlijk afhankelijk van het vetgehalte van de groenten

Plantaardige oliën zijn:

  • Meestal poly-onverzadigde oliën
  • Rijk aan linoleenzuur
  • Soja olie bevat 8-10% alfa-linoleen zuur, een essentieel voedingsbestanddeel

Conclusie

Het mag duidelijk zijn dat zowel groenten als vis hun onbetwiste plaats hebben in een evenwichtig en waardevol voedingspatroon. Beide brengen ze essentiële bestanddelen aan voor een gezond dieet.

Zelfs in een vegetarisch dieet is vis een goede aanvulling: het is een zeer rijke bron van eiwitten, makkelijk verteerbaar en rijk aan vitamines en essentiële vetzuren.

Een dieet zonder vis kampt zeker met grote uitdagingen om aan de dagelijkse behoeften van verschillende voedingsstoffen te voldoen.

Onze tip: eet zeker 1 keer per week vis, en bij voorkeur een vette vis, zoals zalm.